Opinie: Wie profiteert er écht van het actievoeren van Extinction Rebellion?
Carmen Bosscher

Extinction Rebellion (XR) presenteert zichzelf als een gedecentraliseerde, geweldloze klimaatbeweging die uitsluitend bestaat om de klimaatcrisis te bestrijden. Het beeld is dat van vrijwilligers die, vaak met persoonlijke risico’s, de straat op gaan om verandering af te dwingen. Maar wie de financiële structuren en geldstromen achter XR onderzoekt, ziet een complexer plaatje. Naast idealisme speelt er een ander mechanisme: er is een kring van belanghebbenden die direct of indirect profiteert van het voortzetten van acties.

De motor draait op zichtbaarheid én geld.

XR heeft zichtbaarheid nodig om te overleven. Hoe meer mediagenieke acties( denk aan blokkades op de A12 of de bezetting van Schiphol)hoe groter de instroom van donaties en fondsensteun. Dat is niet alleen strategisch effectief voor politieke druk, maar ook financieel levensvatbaar.
Feiten uit de jaarverslagen:

In 2023 haalde Stichting Vrienden van XR € 1.331.999 op.

€ 1.079.480 uit particuliere donaties.

€ 240.089 van andere organisaties, waaronder Climate Emergency Fund (CEF), Greenpeace Nederland en Oxfam Novib.

De drie grootste kostenposten waren:
Directe actiekosten: € 304.658 (materiaal, logistiek, locaties).
Juridische kosten: € 234.218 (advocaten, rechtszaken, boeteondersteuning).
Training & externe inhuur: € 82.943.

In 2024 daalden de totale inkomsten naar € 919.224, maar stegen de directe actiekosten naar € 439.092. Er ging ook € 50.900 naar Global Support steun aan XR-groepen wereldwijd.

Het Climate Emergency Fund = een stille machtsfactor.

Het Climate Emergency Fund (CEF), gevestigd in de VS, is een van de meest invloedrijke financiers van XR wereldwijd. Het wordt volledig gefinancierd door private filantropen, waaronder:

Aileen Getty (erfgename Getty Oil), die bij oprichting ruim $ 600.000 inlegde.

Adam McKay (filmregisseur), die in 2022 $ 4 miljoen doneerde.
CEF geeft alleen geld aan bewegingen die bereid zijn tot “disruptieve, massale actie”. Dat betekent: zonder grote, zichtbare protesten, geen geld. Het schept een prikkel om actie te blijven voeren, ongeacht politieke voortgang.
Meerdere partijen hebben belang bij voortdurende actie:

1. Fondsen & donoren . Hun reputatie hangt samen met zichtbare resultaten. Grote acties zijn het bewijs dat hun investeringen effect hebben.

2. Advocatenkantoren. Juridische ondersteuning bij arrestaties en processen is specialistisch werk en vormt een stabiele inkomstenbron.

3. Campagnebureaus & trainers. Professionele media, communicatietrainingen en logistieke coördinatie worden vaak ingekocht.

4. Media . Massale protesten zijn een gegarandeerde bron van clicks, kijkers en abonnees.

Zolang XR zichtbaar blijft in het nieuws, profiteert deze hele keten.

Uiteindelijk draait het om deze vraag: strijden zij voor "het klimaat", of voor het in stand houden van een beweging die van die strijd leeft?
Bronnen:
Jaarverslag Stichting Vrienden van XR 2023
Jaarverslag Stichting Vrienden van XR 2024
Climate Emergency Fund. (officiële website)

“De democratie is dood.” Maar ik geloof dat ze wakker wordt.
Door: Carmen Bosscher

“De democratie is dood.” Die woorden hoor ik steeds vaker – op verjaardagen, in cafés, in buurthuizen. Niet van extremisten, maar van gewone mensen. Mensen die vroeger geloofden dat stemmen zin had, dat inspraak echt iets kon veranderen. Die nu het gevoel hebben dat hun stem verdwijnt in een doolhof van regels, procedures en belangen waar ze geen grip op hebben.

En eerlijk? Ik snap het.

Want wat betekent democratie nog, als plannen boven onze hoofden worden gemaakt? Als miljoenen euro’s aan publieke middelen verdwijnen in structuren die niemand meer begrijpt? Als burgerparticipatie neerkomt op een avondje “meepraten”, terwijl de besluiten al lang zijn genomen? Als echte zeggenschap vervangen is door een schijn van inspraak?

In plaats van betrokken burgers krijgen we afhakers. Mensen die zeggen: “ze doen toch wat ze willen.” En dat is precies het gevaar. Niet dat mensen boos zijn – boosheid is nog een vorm van betrokkenheid – maar dat ze afhaken. Dat ze zich erbij neerleggen dat de democratie geen plek meer voor hen heeft.

Toch geloof ik dat ze er wél is. En dat ze juist nú onze aandacht nodig heeft.

Wat mij hoop geeft, zijn de mensen die blijven opstaan. Die burgerberaden organiseren. Die geldstromen proberen te volgen en blootleggen waar het misgaat. Die niet stoppen bij kritiek, maar zoeken naar manieren om het systeem weer van ons te maken. Dat is geen revolutie, dat is herstelwerk.

We moeten de fundamenten van onze democratie opnieuw zichtbaar maken: transparantie, betrokkenheid, controle. Het mag niet zo zijn dat macht zich verschuilt achter jargon en structuren die alleen voor insiders begrijpelijk zijn. Democratie betekent: toegang, duidelijkheid, verantwoordelijkheid.

Laat ons dus geen rouwkrans leggen op de democratie, maar een bouwlamp richten op waar het misgaat – en het gereedschap oppakken om het te herstellen. Want ik geloof nog steeds dat ze leeft. Misschien niet luid en krachtig zoals we zouden willen. Maar fluisterend, zoekend, en steeds vaker gehoord.

En dat is genoeg reden om te blijven geloven. En te blijven meedoen. Zwijg niet!